گسترش‌پذیری جستجو و بازیابی مدارک در پایگاه‏های اطلاعات علمی فارسی: مورد پژوهشی پیوسته‏ نویسی و جدانویسی

هدف: هدف این مقاله مطالعۀ میزان توجه سه پایگاه اطلاعات علمی فارسی «بانک اطلاعات نشریات کشور»، «مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی» و «مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری» به گسترش‌پذیری جستجو و بازیابی مدارک (مقالات) به صورت پیوسته‌نویسی و جدانویسی است. روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف در ردیف پژوهش‌های کاربردی و از نظر طرح پژوهش از نوع تحلیل محتوا بوده است. جامعۀ آماری شامل مجموعۀ مدارک موجود در سه پایگاه‌ اطلاعات علمی فارسی بود (29142 مدرک) که با استفاده از فرمول کوکران، 432 مدرک از آنها با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب (نسبتی) انتخاب شد. ابزار پژوهش یک سیاهۀ وارسیِ محقق‎ساخته بود. سیاهۀ وارسی شامل ده قاعده از مجموعه قاعده‌های پیوسته‌نویسی و جدانویسی کتاب «دستور خط فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی» به همراه مصداق‌های «واژگان یا کلیدواژه‌های انتخابی» از هر قاعده بود که امکان رخداد جدانویسی و پیوسته‌نویسی آنها در هنگام نگارش وجود داشت. یافته‌ها: نتایج نشان داد میان پایگاه‌های اطلاعات علمی فارسی از نظر قابلیت بازیابی مدارک با هر یک از شکل‌های نگارشی اعم از پیوسته‌نویسی و جدانویسی تفاوت وجود دارد. علاوه بر این، یافته‌ها نشان داد، تنها 3/5% از مدارک انتخابی در هنگام جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی مورد مطالعه با همه شکل‌های نگارشی قابل بازیابی بود. در مقابل، 7/94% مدارک انتخابی فقط با همان حالت ثبت‎شده در پایگاه بازیابی ‌شد. همچنین، مقایسۀ شکل نگارشی مصداق‌ها در عنوان، چکیده و کلمات کلیدیِ نسخۀ پی.دی.اف مدارک با اطلاعات نمایه‎شده از همان مدارک در پایگاه‌های اطلاعات علمی فارسی نشان داد، شکل نگارشی بخش قابل توجهی از مصداق‌های مدارک از حالت نگارشی نزدیک‌نویسی به جدانویسی یا پیوسته‌نویسی تغییر یافته است. نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه در پایگاه‌‌های مورد مطالعه چالش‌های پیوسته‌نویسی و جدانویسی به‎طور جامع و به منظور بهبود جامعیت نتایج جستجو مورد توجه‌ قرار نگرفته است، این وضعیت نامطلوب می‌تواند به ازدست‎دادن مدارکی بینجامد که با دیگر شکل‌های نگارشی در پایگاه‌های اطلاعاتی ذخیره شده‌اند.